Dodehoekongevallen zijn veelal heel ernstig of fataal. Deze ongevallen zijn ondraaglijk zwaar omdat ze zo onverwacht komen en omdat de mening heerst dat dit ongeval had kunnen voorkomen worden. Meestal is de vrachtwagenchauffeur heel aangeslagen of verkeert in shock. Dit had hij nooit gewild!
Naar aanleiding van een zoveelste schrijnend ongeval, heb ik in de kranten de dodehoekongevallen opgevolgd en kwam tot volgende voorlopige gegevens.
N.B.: Onderstaande gegevens kwamen uitsluitend van de media. Ze zijn niet ter controle voorgelegd aan de parketten!
Datum dodehoekongeval | Gemeente | Leeftijd slachtoffer | Nationaliteit vrachtwagen | Soort voertuig | man/vrouw | vervoermiddel slachtoffer | manoeuvre |
12-01-08 | St.-Job | 62 | Polen | vrachtwagen | M | fiets | rechts afslaan |
21-02-08 | Zoersel | 36 | België | vrachtwagen | V | te voet | links afslaan |
13-03-08 | Merksem | 77 | België | vrachtwagen | M | fiets | rechts afslaan |
09-05-08 | Kortrijk | 16 | België | vrachtwagen | V | fiets | rechts afslaan |
14-05-08 | Oudegem | 71 | België | vrachtwagen | V | fiets | rechts afslaan |
16-05-08 | Beerse | 71 | België | vrachtwagen | M | fiets | rechts afslaan |
20-06-08 | Riemst | 45 | België | vrachtwagen | M | fiets | rechts afslaan |
02-07-08 | Antwerpen | 77 | België | vrachtwagen | M | bromfiets | rechts afslaan |
02-07-08 | Oostende | 34 | België | werfwagen | V | fiets | rechts afslaan |
02-07-08 | Oostende | 3 | België | werfwagen | M | fiets | rechts afslaan |
18-07-08 | Zelzate | 86 | België | vuilniswagen | V | te voet | rechts afslaan |
24-07-08 | Houthalen-Helchteren | 71 | Nederland | vrachtwagen | M | fiets | oversteken oprit |
29-07-08 | Antwerpen | 16 | België | vrachtwagen | V | bromfiets | rechts afslaan |
09-10-08 | Tielt | 62 | Polen | vrachtwagen | V | fiets | rechts afslaan |
25-11-08 | Eisden | 58 | België | vrachtwagen | M | driewieler | rechts afslaan |
02-12-08 | Leuven | 11 | België | vrachtwagen | M | fiets | rechts afslaan |
08-12-08 | Herent | 72 | België | vrachtwagen | V | fiets | achteruit rijden |
17-12-08 | Kuringen | 21 | België | lijnbus | M | fiets | rechts afslaan |
Het BIVV heeft nog een dodehoekongeval met een fietser geregistreerd die niet in bovenstaande tabel is opgenomen. en komt voor 2008 aan 5 dodelijke ongevallen met fietsers en één met een bromfietser (dodehoekongevallen). In punt 6 hieronder zijn de oorzaken van het minder aantal dodehoekongevallen die door het BIVV als dusdanig worden bestempeld, aangegeven.
Ter herinnering: Het BIVV hanteert volgend criterium om een ongeval als een dodehoekongeval te bestempelen: (Bron: Statistieken verkeersveiligheid 2008 (BIVV), p.53)
Uit dit onderzoek mag blijken dat men het aantal dodelijk ongevallen tengevolge van de dode hoek zeker niet mag beperken tot die "6" maar dat men bijna alle ongevallen van vrachtwagens met zwakke weggebruikers klaarblijkelijk kan toeschrijven aan het beperkt zicht bij vrachtwagenchauffeurs op hetgeen zich rondom de vrachtwagen afspeelt.
Datum dodehoekongeval | Gemeente | Leeftijd slachtoffer | Nationaliteit vrachtwagen | Soort voertuig | man/vrouw | vervoermiddel slachtoffer | manoeuvre |
14-01-08 | Grembergen | 12 | België | vrachtwagen | M | fiets (?) | rechts afslaan |
20-02-08 | Antwerpen | 36 | Polen | vrachtwagen | V | fiets | rechts afslaan |
19-03-08 | Ninove | 44 | Frankrijk | vrachtwagen | V | fiets | rechts afslaan |
02-06-08 | Merksem | 22 | Portugal | vrachtwagen | V | bromfiets | rechts afslaan |
02-06-08 | Merksem | 25 | Portugal | vrachtwagen | V | bromfiets | rechts afslaan |
14-06-08 | Kortrijk | 18 | België | vrachtwagen | M | fiets | rechts afslaan |
17-06-08 | Oekene | 10 | België | vrachtwagen | M | fiets | rechts afslaan |
12-09-08 | Deerlijk | 13 | België | vrachtwagen | V | fiets | rechts afslaan |
26-09-08 | Herent | 21 | België | vrachtwagen | V | fiets | rechts afslaan |
08-10-08 | Heule-Kortrijk | tussen 10 en 17 jaar? | België | vrachtwagen | M | fiets | rechts afslaan |
18-11-08 | Mortsel | 76 | Italië | vrachtwagen | M | fiets | oversteken op zebrapad |
We stellen vast dat er twee "pieken" zijn: in de leeftijdsklasse van 11 tot 20 jaar en in de klasse van 71 tot 80 jaar.
Tot begin september 2009 werden vooral de kinderen tot de leeftijd van 12 jaar gewezen op de gevaren van de dode hoek bij vrachtwagens. Deze sensibilisatie is uiteraard hoogst belangrijk en is ruim verspreid in het lager onderwijs. In het secundair onderwijs komt dit thema hopelijk met meer diepgang aan bod. Er was onlangs een VAB-enquête waaruit een bedroevend laag niveau van verkeerseducatie in het hoger secundair onderwijs bleek (Zie hoofdstuk 5: Wetenschappelijk onderzoek). Specifiek over de kennis van de dodehoekproblematiek in het s.o. ken ik geen studie.
We stellen echter een schrijnend gebrek aan sensibilisatie vast bij de volwassenen. Dit punt werd reeds aangestipt in het "Uit-magazine" van januari 2009, waarin te lezen is dat de onwetendheid over de dode hoek vermeerdert met de leeftijd. Dit is des te erger omdat de Europese Unie onder meer in "overwegende (14)" van de richtlijn 2007/38/EG duidelijk heeft opgenomen:
"De installatie van de spiegels moet gepaard gaan met passende maatregelen om het bewustzijn over de gevaren van de dode hoek bij vrachtwagens te verhogen, met inbegrip van voorlichtingsacties gericht op kwetsbare weggebruikers, en met betrekking op de juiste afstelling en het juiste gebruik van inrichtingen voor indirect zicht."
De problematiek van het voorkomen van dodehoekongevallen is geen gemakkelijke materie. Eén campagne zal hierbij duidelijk niet volstaan. Om enige effect te hebben zullen verscheidene campagnes onder een verschillende invalshoek moeten uitgewerkt worden. In tegenstelling met Nederland schiet de Vlaamse overheid hierbij schromelijk tekort.
Waarom niet bij elke voorlichting over de dode hoek aan de leerlingen van het basisonderwijs, meteen ook de ouders erbij betrekken? Er zijn nog steeds te veel volwassenen die de problematiek van de dode hoek onderschatten.
In de brochure van B. Herdewyn e.a.,Pilootproject multidisciplinair diepteonderzoek van ongevallen met vrachtwagens in Oost- en West-Vlaanderen. Eindrapport jaar 1., Belgian Accident Research Team, 2010, p. 177, wordt die stelling ook onderschreven. "Ouderen moeten eveneens duidelijk geïnformeerd worden over dode hoeken, aangezien zij (in dit onderzoek) vaker het slachtoffer zijn. Dit kan onder andere in verenigingen op gemeentelijk niveau."
Het rapport vermeldt voor het jaar 2008:
Dodehoekongevallen met een vrachtwagen in België in het jaar 2008 (Bron: Statistieken Verkeersveiligheid 2008 BIVV)
Fietsongevallen | Bromfietsongevallen | |
Doden 30 dagen | 5 | 1 |
Zwaargewonden | 14 | 2 |
Let wel! In de definitie van dodehoekongeval van het BIVV is het criterium betreffende de zichtbaarheid van het slachtoffer in de spiegels van de vrachtwagenchauffeur niet opgenomen. Het VOF bevat hier immers geen informatie over. (Antwoord BIVV 29-6-2010)
Het moge duidelijk zijn dat we zeer voorzichtig moeten zijn met het interpreteren van cijfers. Het blijft een feit dat het aantal doden door aanrijdingen door vrachtwagens niet overtuigend is verminderd zoals blijkt uit volgende passus.
Er is een dalende trend voor dodelijke ongevallen met fietsers. Dit geldt echter voornamelijk voor ongevallen met personenwagens. Het aantal ongevallen met vrachtwagens was tussen 1998 en 2006 sterk gedaald maar is sindsdien helaas weer toegenomen. (BIVV, Statistieken verkeersveiligheid 2008, p. 185).
Laatst gewijzigd op 26 november 2010